Ünlü Christie’s müzayede evinde Aralık ayında açık artırmaya çıkacak onsekizinci yüzyıl İtalyan ressamı Vincenzo Chilone’nin Venedik’deki tekne yarışlarını resmettiği Una Regata sul Canale Grande /Büyük Kanal’da Su Festivali adlı tablo, Nazilerin Fransa’yı işgali sırasında Yahudi ailelerin sanat koleksiyonunu nasıl yağmaladıklarını da ortaya çıkarttı.
İkinci Dünya Savaşı sırasında Fransa Nazi işgalinde iken kurdurulan işbirlikçi Vichy rejimi sırasında Güney Fransa’da Yahudi Jaffé ailesinin koleksiyonundan tam 200 parça eser, Nazilerce yağma edilerek sanat koleksiyoncularına satılmıştı.
Venedik resimleriyle ünlü, 1758-1839 arasında yaşamış ressam Chilone’nin söz konusu tablosu da bu 200 parçalık eserler arasında bulunuyordu. Koleksiyonun ailedeki son sahibi Anna Jaffé, Güney Fransa’da 1942’de hayatını kaybettikten sonra Nazi sanat koleksiyoncusu Karl Haberstock’un eline geçen 200 parça eserin tamamı, 1943’de Nice şehrindeki Hotel du Savoy’da satılmıştı. Böylece Jaffé ailesinin sanat koleksiyonu, dünyanın dört bir yanına dağılmıştı. Yağmalanan koleksiyondaki Vincenzo Chilone’nin Büyük Kanal’da Su Festivali adlı tablosu, en son, 1985’de Londra’daki Sotheby’s müzayede evinde bir İtalyan koleksiyoncuya satılmıştı.
Koleksiyonun izini süren, özellikle Nazilerin yağmaladığı Yahudi ailelerin koleksiyonlarını ortaya çıkarmakla ünlenen uluslararası sanat eksperleri kuruluşu Art Recovery Group’un başkanı Chris Marinello, sonunda tabloyu elinde bulunduranlara ulaşarak tablonun gerçek sahiplerine geri dönmesi için birkaç ay süren uzun bir pazarlık süreci yürüttü. 1998’de kabul edilen Nazi yağması eserlerin geri dönüşüne ilişkin uluslararası Washington Prensipleri uyarınca tablonun Yahudi sahiplerine geri dönmesi gerekiyordu. Tablonun şimdiki asıl sahibi ise Anna Jaffé’nin büyük büyük yeğeni Alain Monteagle idi.
Marinello’nun çabaları sonucu, tablo, Monteagle’a geri döndü ve şimdi 60 bin pound değer ile Christie’s’de açık artırmaya çıkacak. Ancak Marinello, eserlerin asıl sahiplerine geri dönüşü konusunda yaşadığı zorlukların eserlerin tümünün geri dönüşünü daha da zorlaştıracağı görüşünde. “Yahudi ailelerden yağmalanan eserleri günümüzde elinde bulunduranların yaklaşık üçte biri, uluslararası geri dönüş prensiplerini duyduklarında, eserleri hemen ellerinden çıkartmek eğilimine giriyor.
Bu da takibi güçleştiriyor” diyor. Tablonun asıl sahibi Alain Monteagle ise yağmalanan 200 parçalık koleksiyonun kalan parçalarını da bulmak için çabaladığını belirterek, “Hiçbir şey yapmazsak, dünyanın her yerindeki sanat yağmacılarının işini kolaylaştırmış oluruz. Onyarı durdurmalıyız, çünkü müzeler ve sanat koleksiyonerleri, üzerlerine karn bulaşmış bu eserleri satmaya ve sergilemeye devam edecek” şeklinde görüşlerini ifade ediyor.
